Τα όνειρα που βλέπει ο άνθρωπος είναι η βίωση μίας σειράς εικόνων, ήχων ή άλλων αισθήσεων που δημιουργούν μια «ιστορία» κατά τη διάρκεια του ύπνου, κατά τη φάση REM. Το να βλέπει κανείς όνειρα είναι φυσιολογική ανάγκη του οργανισμού, καθώς όταν κάποιος μείνει χωρίς να κοιμηθεί για διάστημα μερικών ημερών αρχίζει και ονειρεύεται ενώ είναι ξύπνιος!
Το περιεχόμενο των ονείρων δεν έχει συνήθως τη λογική αλληλουχία της φυσικής πραγματικότητας και είναι πέρα από τον συνειδητό έλεγχο αυτού που το βιώνει. Η εξαίρεση σε αυτό είναι γνωστή ως συνειδητό όνειρο, κατά το οποίο το άτομο συνειδητοποιεί ότι ονειρεύεται και συχνά είναι σε θέση να αλλάξει το ονειρικό του περιβάλλον και να ασκήσει έλεγχο σε διάφορες πτυχές του ονειρικού περιεχομένου.
Σήμερα, δεν υπάρχει ξεκάθαρη ερμηνεία για τους λόγους που τα όνειρα παράγονται και το πως επιλέγονται οι εικόνες που προβάλλονται σε αυτά. Τα όνειρα σύμφωνα με τη ερμηνεία του Φρόυντ (δείτε παρακάτω), αναδύονται από το ασυνείδητο και είναι ο πλέον ξεκάθαρος δρόμος για να το καταλάβουμε.
Πολυυπνογραφία
Η έρευνα πάνω στη διαδικασία του ύπνου στηρίζεται στην πολυυπνογραφία, μία μέθοδο καταγραφής συγκεκριμένων ηλεκτροφυσιολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Με αυτό τον τρόπο έγινε γνωστό πως ο ύπνος διακρίνεται σε δύο στάδια, ανάλογα με το αν υπάρχουν ταχείες οφθαλμικές κινήσεις (Rapid Eye Movement, REM), ή όχι (NREM).
Τα όνειρα ενεργοποιούνται μόνο στο REM στάδιο, που χαρακτηρίζεται επίσης από πλήρη μυϊκή χαλάρωση.
Όνειρο και ερμηνεία
Σχετικά με την επιστημονική ερμηνεία των ονείρων έχουν ασχοληθεί αρκετοί ψυχαναλυτές με κυριότερους τον Φρόυντ και τον μαθητή του, τον Γιούνγκ. Ο πρώτος άρχισε να ασχολείται με την ανάλυση των ονείρων καθώς πίστευε ότι κάθε ανθρώπινη πράξη, αντίδραση δεν συμβαίνει τυχαία αλλά υποκινείται ως ένα βαθμό από το υποσυνείδητο. Υποστήριζε ότι ο άνθρωπος στη σημερινή κοινωνία τείνει να καταστέλλει τις επιθυμίες και τα ένστικτά του, τα οποία του βγαίνουν στη διάρκεια των ονείρων. Ο Φρόυν επίσης υποστήριζε πως το υποσυνείδητο χρησιμοποιεί μία συμβολική γλώσσα για να εκφραστεί.
O Γιουνγκ υποστήριζε και αυτός την ύπαρξη του υποσυνείδητου όμως αντίθετα του έδινε μια πιο πνευματική μορφή. Τα όνειρα δεν πρέπει να λαμβάνονται ως τα πραγματικά αισθήματα του συνειδητού μυαλού, έλεγε, αλλά ως ένα "παράθυρο" στο υποσυνείδητο, προσφέροντας προτεινόμενες λύσεις για ένα πρόβλημα του συνειδητού κόσμου του ατόμου.
Υπό αυτήν την έννοια ο ονειροκρίτης είναι μια προσπάθεια να δοθεί μια ερμηνεία, λογική ή παράλογη είναι άσχετο, στο ασυνείδητο και τον τρόπο που εκείνο αντιλαμβάνεται τα γεγονότα και τα προβάλλει στα όνειρα.
Τα ιατρικά προβλήματα που κρύβονται πίσω από τα όνειρα
Εκτός από τις ερμηνείες τους όμως, τα όνειρα συχνά υποδηλώνουν κάποιο πρόβλημα υγείας. Παρακάτω, απαριθμούμε τα συνηθέστερα ιατρικώς αίτια που μπορει να επηρεάζουν τον ύπνο και τα όνειρα μας.
Εκτός από τις ερμηνείες τους όμως, τα όνειρα συχνά υποδηλώνουν κάποιο πρόβλημα υγείας. Παρακάτω, απαριθμούμε τα συνηθέστερα ιατρικώς αίτια που μπορει να επηρεάζουν τον ύπνο και τα όνειρα μας.
1. Πυρετός
Ερευνητές από τη Mayo Clinic υποστηρίζουν ότι η γρίπη και το κρυολόγημα συχνά πυροδοτούν τους έντονους εφιάλτες. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι ο πυρετός είναι αυτός που οδηγεί στα δυσάρεστα όνειρα.
Ερευνητές από τη Mayo Clinic υποστηρίζουν ότι η γρίπη και το κρυολόγημα συχνά πυροδοτούν τους έντονους εφιάλτες. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι ο πυρετός είναι αυτός που οδηγεί στα δυσάρεστα όνειρα.
2. Έντονο στρες
Συγκεκριμένα σενάρια που εκτυλίσσονται στα όνειρα μπορεί να αποτελούν κρυφό σημάδι του στρες. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ένα στρεσογόνο συμβάν ή μια επικείμενη καταστροφή (π.χ. χάνουμε το αεροπλάνο ή το λεωφορείο, σεισμός, τυφώνας κ.λπ.) στο όνειρο είναι ένας τρόπος εκδήλωσης του συσσωρευμένου στρες.
Συγκεκριμένα σενάρια που εκτυλίσσονται στα όνειρα μπορεί να αποτελούν κρυφό σημάδι του στρες. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ένα στρεσογόνο συμβάν ή μια επικείμενη καταστροφή (π.χ. χάνουμε το αεροπλάνο ή το λεωφορείο, σεισμός, τυφώνας κ.λπ.) στο όνειρο είναι ένας τρόπος εκδήλωσης του συσσωρευμένου στρες.
3. Χαμηλό ζάχαρο
Η απότομη πτώση της γλυκόζης στο αίμα, ιδιαίτερα στους διαβητικούς, μπορεί να οδηγήσει σε άσχημα όνειρα και εφιάλτες, σύμφωνα με το ιατρικό δίκτυο WebMD. Η υπερβολική δόση ινσουλίνης μπορεί να είναι η αιτία αυτής της απότομης πτώσης κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Η απότομη πτώση της γλυκόζης στο αίμα, ιδιαίτερα στους διαβητικούς, μπορεί να οδηγήσει σε άσχημα όνειρα και εφιάλτες, σύμφωνα με το ιατρικό δίκτυο WebMD. Η υπερβολική δόση ινσουλίνης μπορεί να είναι η αιτία αυτής της απότομης πτώσης κατά τη διάρκεια του ύπνου.
4. Κακή ψυχολογική κατάσταση
Το στρες και οι αγχώδεις διαταραχές εκδηλώνονται σε αρχικό στάδιο με τα ανησυχητικά όνειρα. Ωστόσο, και τα σοβαρότερα ψυχικά νοσήματα, όπως η μανιοκατάθλιψη, προκαλούν πολύ ζωντανά ή παράξενα όνειρα. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ έδειξε ότι οι βετεράνοι του Βιετνάμ που αντιμετώπιζαν συμπτώματα μετατραυματικού στρες δήλωσαν ότι έβλεπαν πολύ πιο συχνά εφιάλτες σε σύγκριση με υγιή άτομα.
Το στρες και οι αγχώδεις διαταραχές εκδηλώνονται σε αρχικό στάδιο με τα ανησυχητικά όνειρα. Ωστόσο, και τα σοβαρότερα ψυχικά νοσήματα, όπως η μανιοκατάθλιψη, προκαλούν πολύ ζωντανά ή παράξενα όνειρα. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ έδειξε ότι οι βετεράνοι του Βιετνάμ που αντιμετώπιζαν συμπτώματα μετατραυματικού στρες δήλωσαν ότι έβλεπαν πολύ πιο συχνά εφιάλτες σε σύγκριση με υγιή άτομα.
Δέκα εντυπωσιακά πράγματα που πρέπει να ξέρετε για τα όνειρα
- Στα όνειρά μας βλέπουμε μόνο γνωστούς μας! Το μυαλό μας δεν μπορεί να εφεύρει πρόσωπα. Ωστόσο αν άτομα που βλέπουμε δε μας θυμίζουν κάτι, είναι γιατί όλοι έχουμε δει εκατοντάδες χιλιάδες πρόσωπα σε ολόκληρη τη ζωή μας στο δρόμο αλλά δεν τα έχουμε γνωρίσει ποτέ. Το υποσυνείδητο όμως τα θυμάται...
- Ένα 12% των ανθρώπων βλέπει ασπρόμαυρα όνειρα. Μελέτες που έγιναν από το 1915 μέχρι το 1950 υποστήριζαν ότι τα όνειρα είναι ασπρόμαυρα, ωστόσο τα αποτελέσματα άρχισαν να αλλάζουν στη δεκαετία του 1960. Σήμερα μόνο το 4,4% των ατόμων κάτω των 25 ετών βλέπουν ασπρόμαυρα όνειρα.
- Ορισμένοι τυφλοί ονειρεύονται. Όσοι τυφλώθηκαν μετά τη γέννησή τους βλέπουν στα όνειρά τους εικόνες που έχει συγκρατήσει ο εγκέφαλός τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Αντίθετα όσοι γεννιούνται τυφλοί δεν βλέπουν εικόνες, αλλά έχουν εξίσου έντονα όνειρα, στα οποία συμμετέχουν οι άλλες αισθήσεις, ενω βιώνουν έντονες ψυχικές καταστάσεις.
- Τα όνειρα έχουν συμβολική έννοια. Δε χρειάζεται να επικαλεστείτε τον ονειροκρίτη, ωστόσο, πολλοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι αν ονειρευτείτε κάτι, τότε αυτό είναι συμβολισμός για κάτι άλλο
- Κατά μέσο όρο ονειρευόμαστε 1-2 ώρες το βράδυ. Ο ύπνος περνάει διάφορες φάσεις μέχρι τη στιγμή που το σώμα χαλαρώνει τελείως και εκφράζεται το υποσυνείδητο. Ωστόσο τα όνειρα είναι συνήθως από 4 μέχρι 7 το πολύ, αλλά αποτελούνται απο χιλιάδες αλληλένδετα κομμάτια.
- Το 90% των ονείρων σας ξεχνιέται μόλις ξυπνήσετε. Μέσα σε 5 λεπτά μετά το ξύπνημα το ήμισυ των ονείρων σας έχει ξεχαστεί και μέσα σε 10 λεπτά το 90% δεν το θυμάστε καν.
- Και τα ζώα ονειρεύονται. Μελέτες που έχουν γίνει σε πολλά διαφορετικά ζώα έδειξαν ότι στον ύπνο τους τα εγκεφαλικά κύτταρα λειτουργούν όπως του ανθρώπου. Έτσι την επόμενη φορά που θα δείτε το σκυλί σας να έχει σπασμούς και να κουνάει τα πόδια του στον ύπνο του θα ξέρετε τι ακριβώς συμβαίνει.
- Στα όνειρα επικρατεί άγχος. Το πιο συνηθισμένο συναίσθημα που αισθάνεται κάποιος όταν ονειρεύεται είναι το άγχος, αφού είναι αυτό που σημαδεύει περισσότερο το υποσυνείδητο και γενικά στα όνειρα κυριαρχούν τα αρνητικά συναισθήματα έναντι των θετικών
- Ενσωματώνουμε στα όνειρα το περιβάλλον μας Όταν κοιμόμαστε, ακούμε, νιώθουμε και μυρίζουμε πράγματα, ωστόσο τα εξωτερικά ερεθίσματα του περιβάλλοντος αποτελούν μέρος των ονείρων μας. Για παράδειγμα, μπορεί να ονειρεύεστε ότι μαγειρεύετε, ενώ η μητέρα σας μαγειρεύει μέσα και σας έρχεται η μυρωδιά.
- Οι άνδρες ονειρεύονται διαφορετικά από τις γυναίκες. Περίπου το 70% από τους χαρακτήρες που υπάρχουν στο όνειρο ενός άντρα είναι άτομα του ίδιου φύλου, ενώ γενικά το συναίσθημα των ονείρων τους είναι συνήθως επιθετικό. Αντίθετα, στα όνειρα των γυναικών εμφανίζεται ίσος αριθμός ανδρών και γυναικών.
